Wszędzie tam, gdzie występuje niebezpieczeństwo wystąpienia pożaru lub wybuchu, muszą być zastosowane bezpieczne urządzenia odpowiednie dla danej strefy
zagrożenia. Strefa zagrożenia to obszar, charakteryzujący się obecnością gazów, oparów, mgieł czy pyłów, które mieszając się z powietrzem powodują,
że atmosfera staje się potencjalnie wybuchowa. W Europie normą odniesienia jest dyrektywa pod nazwą „Wyposażenie i produkcja systemów do użycia
w potencjalnie wybuchowej atmosferze” znana jako Dyrektywa ATEX 94/9/EC, która stała się obowiązującą od 1 lipca 2003 roku. Dyrektywa ta wprowadza
podział na obszary niebezpieczne i bierze pod uwagę potencjalne źródła zapłonu każdego rodzaju, zarówno elektryczne jak i nieelektryczne, które
mogą wygenerować eksplozję. Eksplozja może być wywołana nie tylko przez instalacje elektryczne, ale również przez komponenty nieelektryczne takie
jak gorąca powierzchnia, iskry wywołane przez uderzenia, tarcie materiałów itd. W związku z tym, takie typy wyposażenia muszą zostać poddane adaptacji
czy też dodatkowym zabiegom, które wyeliminują ryzyko pożaru lub eksplozji wywołanej przez łuk elektryczny, iskry czy wysoką temperaturę
w potencjalnie niebezpiecznym środowisku, w którym mają być zainstalowane. Wyposażenie, które zgodne jest z Dyrektywą ATEX 94/9/EC musi być
oznaczone znakiem CE oraz znakiem Ex w sześciokącie (ochrona przed wybuchem). Oprócz oznaczeń stałych, na tabliczce urządzenia
powinny znaleźć się pozostałe oznaczenia określające typ ochrony oraz inne dane.
Urządzenia przeznaczona do stref zagrożonych wybuchem muszą posiadać odpowiednie oznaczenia. W chwili obecnej dostępne są dwa rodzaje oznaczeń:
- wg normy CENELEC obowiązująca przed wprowadzeniem dyrektywy ATEX
EEx de II C T6
1 2 3 4 5
1) Zgodność z normą CENELEC
2) Typ ochrony
3) Klasyfikacja gazów
4) Podgrupa gazów
5) Klasa temperatury
- wg normy ATEX obowiązująca od 1 lipca 2003 roku
…
II
2 GD
1 2 3 4 5 6
1) Oznaczenie CE
2) Oznaczenia Ciała Notyfikowanego
3) Wyposażenie do użycia w potencjalnie wybuchowej atmosferze
4) Klasyfikacja gazów
5) Strefa zagrożenia
6) Klasyfikacja pomieszczeń
1) Typ ochrony (wykonanie obudowy)
- Ex „o” - Zanurzenie w oleju. Medium mogące wywołać eksplozję jest zanurzone w oleju
- Ex „p” - Ochrona przed ciśnieniem wewnętrznym.
- Ex „q” - Zanurzenie w piasku. Medium mogące wywołać eksplozję jest zasypane piaskiem.
- Ex „d” - Szczelna obudowa chroniąca przed wybuchem. Urządzenia posiadające ten typ ochrony wykonane są w ten sposób, aby zatrzymać w środku iskrzenie i zapobiec
wydostaniu się atmosfery z wewnątrz obudowy na zewnątrz. Tego typu obudowy wytrzymują ciśnienia rzędu dziesiątek atmosfer.
- Ex „e” - Ochrona zwiększona. Urządzenia posiadające ten typ ochrony wykonane są w ten sposób, aby nie dopuścić do rozprzestrzenienia się ewentualnego iskrzenia.
Stosowane są do ochrony listew zaciskowych, połączeń elektrycznych, gniazd lamp. itp. W przeciwieństwie do typu „d” obudowy tego typu chronią poszczególne
elementy a nie całe układy elektryczne. Bardzo często ten typ ochrony jest stosowany w połączeniu z ochroną typu „d”
- Ex „i” - Ochrona wymuszona. Układy elektryczne w tym trybie ochrony są tak skonstruowane, że podczas normalnej pracy nie powodują iskrzenia. W związku z tym ryzyko
powstania eksplozji jest zredukowane do bardzo niskiego poziomu
- Ex „m” - Zalanie żywicą. Medium mogące wywołać eksplozję jest zalane żywicą.
2) Klasyfikacja gazów
|
Grupa |
Gaz |
|
I |
Metan (koplania) |
|
II |
Pozostałe gazy |
3) Podgrupa gazów
|
Grupa |
Gaz |
Energia zapłonu |
|
C |
Acetylen, wodór |
> 20μ dżuli |
|
B |
Etylen, gazy miejskie |
> 60μ dżuli |
|
A |
Propan |
> 180μ dżuli |
4) Klasa temperatury
|
Maksymalna temperatura powierzchni |
450 OC |
300 OC |
200 OC |
135 OC |
100 OC |
85 OC |
|
Grupa |
T1 |
T2 |
T3 |
T4 |
T5 |
T6 |
5) Strefa zagrożenia
|
Strefa |
Opis |
|
STREFA 0 (ZONE 0) |
Obszar, w którym mieszanina gazów wybuchowych jest stale obecna (np. wewnątrz zbiornika z paliwem) |
|
STREFA 1 (ZONE 1) |
Obszar, w którym mieszanina gazów wybuchowych jest obecna tylko podczas produkcji |
|
STREFA 2 (ZONE 2) |
Obszar, w którym mieszanina gazów wybuchowych normalnie nie występuje, ale występuje przez krótki okres czasu. |
|
STREFA 20 (ZONE 20) |
Obszar, w którym mieszanina pyłów wybuchowych jest stale obecna |
|
STREFA 21 (ZONE 21) |
Obszar, w którym mieszanina pyłów wybuchowych jest obecna tylko podczas produkcji |
|
STREFA 22 (ZONE 22) |
Obszar, w którym mieszanina pyłów wybuchowych normalnie nie występuje, ale występuje przez krótki okres czasu. |
6) Klasyfikacja pomieszczeń
G – Pomieszczenia, w których występują gazy (Gas)
D – Pomieszczenia, w których występują pyły (Dust)